قابلیت‏های توسعه محله‏ای در بافت‏های شهری جدید تهران نمونه موردی: محله نارمک

سازمان‏یابی شهرهای ایران در قالب واحدهای محله‏ای سابقه‏ای دیرینه دارد. اما ازاواخرقرن بیستم و در اوایل قرن حاضر همراه با تأثیرگذاری عوامل برونزا در توسعه شهری همچون روند مدرن‏گرایی و حضور اتومبیل در شهرها و همچنین الگوهای برنامه‏ریزی شهری وارداتی، نظام فضایی شهرهای کشور و به تبع آن ساختارهای محله ای آنها دچار دگرگونی اساسی شده است. نتیجه این روندها محو شدن محله‏های شهری در میان خیابان‏کشی‏های منظم و یکنواخت و اتوبان و بلوک‏های شهری هم شکل بوده است. در سال‏های اخیر همراه با روندهای جهانی رویکرد محله‏گرایی در شهرهای ایران مورد توجه قرار گرفته است. مسئله اساسی این است که بافت‏های شهری موجود تا چه حد توان و قابلیت توسعه محله‏ای را در خود دارند. مطالعه موردی این پایان‏نامه بر روی محله نارمک در تهران متمرکز است و این سوال را مطرح می کند که آیا می توان از نارمک به عنوان یک محله شهری تام و تمام و یک اجتماع محلی خُرد نام برد؟ و اساساً کدام قابلیت های توسعه محله ای، نارمک را از بافت های پیرامون جدا می‏کند؟ داده‏های مورد نیاز برای بررسی نمونه موردی از طریق مطالعه و بررسی اسنادی و نیز برداشت‏های میدانی انجام می شود. همچنین تکمیل داده‏های حاصل از برداشتهای میدانی از طریق پرسشنامه و مصاحبه انجام شده است. براساس مطالعات انجام شده سه فرضیه پایان‏نامه حاضر به شرح زیر مورد تأیید قرار گرفت: 1- میدان های محله ای نارمک که با بافت مسکونی پیرامونی خود به عنوان واحدهای همسایگی (زیر محله ها) عمل می‏کنند، مهمترین قابلیت توسعه محله‏ای را در این محله ایجاد کرده‏اند.2- گستردگی فضایی نارمک و مبهم بودن مرزهای آن تحت تأثیر شبکه راهها موجب پیوستگی آن با بافت های پیرامونی شده و تمایز وکارکرد محله ای آنرا تضعیف کرده است.3- مرکز محله نارمک (میدان هفت‏حوض) دارای عملکرد فرامحله‏ای قوی است و با وجود شبکه خیابان های متصل به آن، به عنوان یک مرکز شهری مهم در شرق تهران عمل می کند که این مسئله در تضعیف عملکرد‏ آن ‏به‏ عنوان مرکز محله موثراست. واژه‏های کلیدی: محله، توسعه محله ای، بافت شهری جدید، محله نارمک